დემოკრატიის კვლევის ინსტიტუტი (DRI) ეხმაურება საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტის მიხეილ სააკაშვილის საქმეზე მიმდინარე გამოძიების ფარგლებში საქართველოს პროკურატურის მიერ სამი პირის მიმართ წარდგენილი ბრალის კანონიერებას. დაკავებულებს ბრალი აქვთ წაყენებული სისხლის სამართლის კოდექსის 375-ე მუხლის მეორე ნაწილით, რაც მძიმე დანაშაულის წინასწარ შეუპირებლად დაფარვას გულისხმობს.

შეშფოთებას იწვევს საქართველოს პროკურატურის მიერ შერჩეული მუხლი და მისი ინტერპრეტაცია, განსაკუთრებით იმ პირობებში, როდესაც დანაშაულის დაფარვით გამოძიება მიმდინარეობს იმ საქმეებზე, რომლებზეც სააკაშვილი უკვე მსჯავრდებულია. ნორმის სისტემური ინტერპრეტაციით, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 375-ე მუხლი „დანაშაულების წინასწარ შეუპირებლად დაფარვა” მოცემულია სსკ-ის 43-ე თავში „დანაშაულის დროულად აღკვეთისა და გახსნის წინააღმდეგ მიმართული ქმედება“ და შესაბამისად, წარმოადგენს დანაშაულის დროულად აღკვეთისა და გახსნის წინააღმდეგ მიმართულ დანაშაულს. ამ თავის ყველა დანაშაული დაკავშირებულია მხოლოდ გამოძიების ეტაპთან. აღნიშნული მუხლის მოქმედება არ ვრცელდება გამოძიების დასრულებისას, სასამართლოს მიერ გადაწყვეტილების გამოტანისა და პირის მსჯავრდების ეტაპზე.

პროკურატურის არგუმენტი ეყრდნობა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2008 წლის 12 ნოემბრის განჩინებას, რომელშიც „დანაშაულის დაფარვა“ შემდეგნაირადაა განმარტებული: „დანაშაულის დაფარვაში იგულისხმება დამნაშავის, აგრეთვე დანაშაულის ჩადენის იარაღისა და საშუალების, დანაშაულის კვალის და დანაშაულებრივი გზით მოპოვებული საგნების დაფარვა.“ აღსანიშნავია, რომ განჩინება შეეხებოდა დაუსრულებელ საქმეზე (განაჩენი არ იყო დამდგარი) დანაშაულის დაფარვის შემთხვევას.

საქართველოს პროკურატურის განმარტება საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 375-ე მუხლის შესახებ ვერ პასუხობს სისხლის სამართლის კანონიერების პრინციპს. დანაშაულის იმ შემადგენლობას, რომელსაც ყოფილი პრეზიდენტის საქმეზე სამ პირს ედავებიან - „დამნაშავის დაფარვას” საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსი არ იცნობს.

კანონიერების პრინციპის თანახმად, ყველა ქმედება, რომელსაც სახელმწიფო დანაშაულად მიიჩნევს, გათვალისწინებული უნდა იქნეს სისხლის სამართლის კოდექსით. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, საქართველოს კონსტიტუციის დანაწესი, რომლის მიხედვითაც „არავინ აგებს პასუხს ქმედებისათვის, რომელიც მისი ჩადენის დროს სამართალდარღვევად არ ითვლებოდა“ ადგენს პირის პასუხისგებაში მიცემის საფუძვლებს და განამტკიცებს გარანტიას, რომ ნებისმიერი დანაშაული მკაფიოდ უნდა იყოს განსაზღვრული სისხლის სამართლის კანონში^[1].

სისხლის სამართლის კანონის განმარტება მისი სიტყვასიტყვითი მნიშვნელობის საწინააღმდეგოდ ეწინააღმდეგება ხელისუფლების დანაწილების პრინციპსაც, რადგან სასამართლო ამგვარად ცვლის სისხლის სამართლის ნორმას, ამის უფლება კი მხოლოდ საქართველოს პარლამენტს აქვს.

შესაბამისად, პროკურატურის განმარტება, რომ „სისხლის სამართლის კოდექსის მუხლი არ უნდა განიმარტოს სიტყვა-სიტყვით, არამედ მუხლი უნდა განიმარტოს მიზნობრივად” კანონიერებისა და განსაზღვრულობის პრინციპების სრული უგულებელყოფაა.

დემოკრატიის კვლევის ინსტიტუტი მიიჩნევს, რომ საქართველოს პროკურატურის მიერ სისხლის სამართლის კანონის განჭვრეტადობის პრინციპების უგულებელყოფა სამართალშემფარდებლის თვითნებობით არის გამოწვეული. შესაბამისად, საფუძვლიანია ვარაუდი, რომ როგორც ბრალის წარდგენა, ასევე, სასამართლოს მიერ სამივე პირის მიმართ ყველაზე მძიმე აღკვეთის ღონისძიების პატიმრობის შეფარდება, პოლიტიკური შეხედულებების გამო პირთა დასჯას ისახავს მიზნად.

 

^[1] ”საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2011 წლის 11 ივლისის გადაწყვეტილება საქმეზე: „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“