დღეს საქართველოს პარლამენტი „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონში ცვლილების შეტანის თაობაზე“ კანონპროექტს პლენარულ სხდომაზე განიხილავს.

დემოკრატიის კვლევის ინსტიტუტი უერთდება კანონპროექტთან დაკავშირებით პარტნიორი არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ გამოთქმულ წუხილს, რომ კანონპროექტი შეიცავს ადამიანის უფლებების დარღვევის დაუბალანსებელ რისკებს. აღნიშნული ცვლილებების განხორციელება გამოიწვევს ხელისუფლების აღმასრულებელი შტოს მიერ საკანონმდებლო ფუნქციების შეთავსებას და შეასუსტებს სახელმწიფო დაწესებულებათა საქმიანობაზე როგორც საპარლამენტო, ასევე, საზოგადოებრივი კონტროლის განხორციელების შესაძლებლობას.  

წარმოდგენილი კანონპროექტი მნიშვნელოვნად აფართოებს საკარანტინო ღონისძიებათა განმარტებას. შემოთავაზებული პროექტის მიხედვით, საკარანტინო ღონისძიებად ჩაითვლება ღონისძიებები არა მხოლოდ იმ პირის მიმართ, რომელსაც გადამდები დაავადების შემთხვევასთან ჰქონდა შეხება, არამედ ნებისმიერი ღონისძიება, რომელიც გულისხმობს საჯარო დაწესებულებების საქმიანობის, პირთა მიმოსვლის, საკუთრების, შრომის, პროფესიული ან ეკონომიკური საქმიანობის, უკანონო მიგრაციის/საერთაშორისო დაცვის, ფიზიკურ პირთა სოციალური ღონისძიებების ჩატარების მიზნით თავშეყრის კანონმდებლობისგან განსხვავებულად მოწესრიგებას, მათ შორის, შესაბამისი შეზღუდვების დაწესებას.[1] ასევე, კანონპროექტით, საქართველოს მთავრობას ან საქართველოს მთავრობის მიერ განსაზღვრულ სამინისტროს ენიჭება უფლებამოსილება დაადგინოს იზოლაციის ან/და კარანტინის, ასევე აღმასრულებელი ხელისუფლებაში შემავალი დაწესებულებებისა და საჯარო სამართლის იურიდიული პირების ადმინისტრირების, საჯარო სერვისების მიწოდების კანონმდებლობისგან განსხვავებული დროებითი წესი.[2]

კანონოპროექტის მიერ შემოთავაზებული ვერსიით, საქართველოს მთავრობას ეძლევა შესაძლებლობა დღეს არსებული საკანონმდებლო რეგულაციებისგან განსხვავებულად მოაწესრიგოს ან სხვაგვარად შეზღუდოს, მათ შორის, პირის მიმოსვლის, საკუთრების, პროფესიული ან ეკონომიკური საქმიანობის ან შეკრების უფლება.

საქართველოს კონსტიტუციით გათვალისწინებული ადამიანის ძირითად უფლებათა და თავისუფლებათა შეზღუდვა შესაძლებელია მხოლოდ კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში და დადგენილი წესით, ლეგიტიმური მიზნის მისაღწევად. საკანონმდებლო ინიციატივით გათვალისწინებული რეგულაციების შემოტანით კი, საქართველოს პარლამენტი ახდენს საკანონმდებლო უფლებამოსილებათა დელეგირებას საქართველოს მთავრობაზე, და ამ ნაწილში, ფაქტობრივად უარს ამბობს განახორციელოს მისი ძირითადი დანიშნულება - საკანონმდებლო საქმიანობა.

საქართველოს მთავრობისათვის აღნიშნული უფლებამოსილებათა გადაცემა, პარლამენტს წაართმევს შესაძლებლობას, თავად დაადგინოს კონკრეტული უფლების შეზღუდვის ლეგიტიმური მიზანი, განსაზღვროს გამოსაყენებელი ღონისძიების აუცილებლობა და პროპორციულობა. კანონპროექტის აღნიშნული სახით მიღება მნიშვნელოვნად შეასუსტებს შემზღუდავი რეგულაციების მიღებამდე საზოგადოებრივ კონტროლსაც, ვინაიდან პარლამენტის კანონშემოქმედებითი საქმიანობისაგან განსხვავებით, საზოგადოებას ფაქტიურად არ გააჩნია სამთავრობო სტრუქტურების საქმიანობაზე, და მათ მიერ კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტების მიღებაზე ზედამხედველობის ადეკვატური მექანიზმები.

კანონპროექტი უშვებს უფლებათა არაპროპორციული შეზღუდვის შესაძლებლობას. პარლამენტის უფლებამოსილებათა დელეგირებით, ჩნდება სამთავრობო სტრუქტურების მიერ უფლებამოსილებათა ბოროტად გამოყენების რისკი, განსაკუთრებით, არსებული არასათანადო კონტროლის პირობებში.

ასევე მხედველობაშია მისაღები, რომ დღეს მოქმედი რეგულაციებით, იზოლაციის ან/და კარანტინის წესების დარღვევა იწვევს დაჯარიმებას 2000 ლარის ოდენობით,[3] ხოლო განმეორებით ჩადენის შემთხვევაში - სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას.[4] მთავრობას კანონპროექტით ენიჭება უფლებამოსილება, კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტით ჩაერიოს ადამიანის უფლებებში და გაწეროს არსებულისგან განსხვავებული კარანტინისა და იზოლაციის წესები. ეს კითხვის ნიშნებს აჩენს, თუ რამდენად მკაფიო და განჭვრეტადი იქნება ნორმის ადრესატისათვის თუ რა ქმედება არის აკრძალული, ვინაიდან მოქმედი კანონმდებლობა უშვებს მთავრობის მიერ არსებული კანონმდებლობისაგან განსხვავებული (პარალელური) რეგულაციების დაწესების შესაძლებლობას.[5]

აღმასრულებელი ხელისუფლების მიერ საკანონმდებლო ფუნქციების შეთავსების, უფლებამოსილების გადამეტებისა და არაპროპორციულად შემზღუდავი ღონისძიებების გამოყენების საფრთხის პირობებში, დემოკრატიის კვლევის ინსტიტუტი მიიჩნევს, რომ კანონპროექტი შეიცავს შემოთავაზებული რეგულაციების ბოროტად გამოყენების საფრთხეს.